ផឹកទឹកដែលបានបន្សុទ្ធ និងលាងដៃនៅពេលវេលាសំខាន់ទាំង៥ ជួយឲ្យមេរោគជៀសឆ្ងាយ
“ផឹកទឹកបន្សុទ្ធហើយ ជួយឲ្យគ្រួសារខ្ញុំមានសុខភាពល្អ។ ខ្ញុំមិនចាំបាច់សម្រាកពីការងារ ដើម្បីមកមើលថែកូនខ្ញុំ ដោយសារតែពួកគេឈឺ។ ទាំងនេះធ្វើឲ្យខ្ញុំមានកំលាំងក្នុងការបំពេញការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្ញុំ” — លេង សុខលា ជនបង្គោល នៅក្នុងភូមិខ្លី ខេត្តត្បូងឃ្មុំ
ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនរស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទច្រើន ហើយគ្រួសារនៅតាមជនបទនៅពេលខ្លះមិនបានបរិភោគទឹកដែលបានបន្សុទ្ធទេ។ ការផឹកទឹកមិនស្អាត ដូចជាទឹកដងពីអណ្តូងផ្ទាល់ ជារឿងធម្មតារបស់គ្រួសារខ្លះ ហើយនៅមានការយល់ឃើញថា ទឹកដែលមើលទៅស្អាត មិនមានដីឬក្លិន គឺអាចផឹកបានដោយមានសុវត្ថិភាព។ លើសពីនេះទៅទៀត ក៏មានការយល់ឃើញស្រដៀងនេះ ដែលចំពោះការលាងដៃ។ ការសិក្សាស្វែងយល់មួយរបស់គម្រោង PHB បានបង្ហាញថាប្រជាជនជាច្រើនមានការគិតថា គាត់មិនចាំបាច់លាងដៃប្រសិនបើគាត់មើលឃើញថាដៃរបស់គាត់ស្អាត។ ការផឹកទឹកមិនស្អាត និងដៃកខ្វក់ គឺជាមូលហេតុចំបងមួយដែលបណ្តាលឲ្យមានការរាគរូស និងការឆ្លងមេរោគផ្សេងៗ។ កុមារអាយុក្រោម៥ឆ្នាំ ដែលមានជំងឺរាគរូសរ៉ាំរ៉ៃ មានហានិភ័យក្នុងការប្រឈមនឹងភាពក្រិះក្រិន ដែលក្តីបារម្ភមួយផ្នែកសុខាភិបាលសាធារណៈ។
ដើម្បីជួយដល់ការដោះស្រាយបញ្ហានេះ គម្រោង PHB ដែលមានការឧបត្ថម្ភថវិកាដោយទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសំរាប់អភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) បានអនុវត្តអន្តរាគមន៍ផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថបុគ្គលនិងសង្គម ដោយសហការជាមួយអង្គការខេមរា នៅក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២។ ការសិក្សាមុនអនុវត្តអន្តរាគមន៍នេះ បានឲ្យដឹងថា១៣% នៃកុមារអាយុក្រោម៥ឆ្នាំ មានជំងឺរាគក្នុងអំឡុងពេល២សប្តាហ៍កន្លងមក និង១៥% នៃអ្នកដែលផឹកទឹកដែលមិនបានបន្សុទ្ធ ក៏មានជំងឺរាគនេះក្នុងអំឡុងពេល២សប្តាហ៍កន្លងមកដែរ។ ដោយសារជំងឺរាគរ៉ាំរ៉ៃ គឺជាការរួមចំណែកជាចំបងចំពោះការក្រិសក្រិន និងទាក់ទងនឹងអនាម័យផង គោលបំណងរបស់អន្តរាគមន៍នៃគម្រោង PHB គឺកាត់បន្ថយជំងឺរាគ ដោយលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រជាជនក្នុងសហគមន៍អនុវត្តឥរិយាបថទឺកស្អាតនិងអនាម័យសំខាន់ៗទាំង៦ គឺរក្សាទឹកឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ផឹកទឹកដែលបានបន្សុទ្ធហើយ លាងដៃជាមួយសាប៊ូនៅពេលទាំង៥ (មុនធ្វើម្ហូប បរិភោគអាហារ បញ្ចុកកុមារ និងបន្ទាប់ពីចេញពីបង្គន់ និងសម្អាតឬប្តូរកន្ទបក្មេង)។
“ខ្ញុំសង្កេតឃើញថាគ្រួសាររបស់ខ្ញុំមិនឈឺទៀត បន្ទាប់ពីយើងបានលាងដៃញឹកញាប់ និងផឹកទឹកស្អាត។ ការលាងដៃញឹកញាប់ និងផឹកទឹកស្អាតធ្វើឲ្យគ្រួសារខ្ញុំមានសុខភាពល្អ និងជៀសឆ្ងាយពីជំងឺរាគ។” – ផាត អ៊ុន (ភូមិខ្លី ខេត្តត្បូងឃ្មុំ)
អន្តរាគមន៍នេះដែលមានឈ្មោះថា “មើលឃើញស្អាត មិនប្រាកដថាមានសុវត្ថិភាពទេ” ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីច្រានចោលនូវការយល់ខុស ដែលគិតថាទឹកឬដៃគឺស្អាត នៅពេលដែលមើលទៅឃើញស្អាត។ អន្តរាគមន៍នេះមានការរួមចំណែកពីជនបង្គោលស្ម័គ្រចិត្តនៅក្នុងភូមិ ដែលពួកគេភាគច្រើនជាប្រធានភូមិ ដោយមានការជួយគាំទ្រពីភ្នាក់ងារអប់រំសុខភាពរបស់គម្រោង នៃអង្គការដៃគូ “ខេមរា” ។ អ្នកភូមិត្រូវបានអញ្ជើញឲ្យចូលរួមក្នុងការប្រជុំ នៅផ្ទះរបស់ជនបង្គោល ដែលមានដាក់តាំងទីកន្លែងលាងដៃ ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកភូមិ ហើយផ្តល់នូវព័ត៌មានសុខភាពសំខាន់ អំពីឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យ និងបកស្រាយការយល់ខុសផងដែរ ក្នុងអំឡុងពេលប្រជុំនោះផងដែរ។ ជនបង្គោល ព្រមទាំងភ្នាក់ងារអប់រំសុខភាព ក៏ជួយដល់គ្រួសារណា ដែលចង់រៀបចំកន្លែងលាងដៃនៅផ្ទះរបស់ខ្លួនផងដែរ។ ប្រសិនបើអ្នកភូមិតអនុវត្តឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យត្រឹមត្រូវ ភ្នាក់ងារអប់រំក៏មានផ្តល់សាប៊ូក្នុងថង់សំណាញ់ ដែលអាចឲ្យគាត់ព្យួរនៅក្បាលរ៉ូប៊ីណេ ផងដែរ។
លើសពីនេះទៅទៀត ផ្ទាំងរូបភាពដើម្បីផ្សព្វផ្សាយអំពីកម្មវិធីនេះ ក៏ត្រូវបានបិទនៅតាមមណ្ឌលសុខភាព សាលាឃុំ ដែលក្នុងផ្ទាំងរូបភាពនោះមានសារលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រជាជនអនុវត្តឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យផងដែរ។ ជនបង្គោលក៏ជួយផ្សព្វផ្សាយតាមរយៈការចាក់មេក្រូនៅតាមភូមិផងដែរ ដើម្បីលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រជាជនអនុវត្តឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យ និងចូលរួមជាមួយគម្រោង។
“ចំណាយលុយបន្តិចបន្តួច ប្រហែល១៤០០០រៀល ដើម្បីរៀបចំកន្លែងលាងដៃឲ្យត្រឹមត្រូវ និងផឹកទឹកស្អាច គឺធ្វើឲ្យអ្នកមិនចាំបាច់ចំណាយលុយ ៤០០០០ រៀល ឬ ៤៨០០០ រៀល និងខាតពេលវេលាទៅជួបពេទ្យ នៅពេលដែលអ្នកឈឺដោយសារតែរាគរូស។” – ស៊ីណាត ជនបង្គោលនៅភូមិក្រសាំង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ
យោងទៅតាមជនបង្គោលរបស់គម្រោង នៅភូមិខ្លី ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានឲ្យដឹងថា មានចំនុចមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យអ្នកភូមិចាប់យកឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យសំខាន់ៗ។ ចំនុចទី១ និងជាចំនុចដែលសំខាន់នោះ គឺការចង់ឲ្យកូនៗ និងគ្រួសាររបស់គាត់មានសុខភាពល្អ ចាកផុតពីជំងឺរាគរូស។ អ្នកភូមិបានឲ្យដឹងថា ពុំមានការរាគរូសញឹកញាប់ តាំងពីពួកគាត់បានចាប់ផ្តើមផឹកទឹកដែលបានបន្សុទ្ធ និងលាងដៃនៅពេលវេលាសំខាន់ៗទាំង៥។ ចំនុចទី២ គឺការលាងដៃដែលជាវិធានការដ៏សំខាន់មួយក្នុងការការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ដូចច្នេះហើយមានប្រជាជនជាច្រើនបានយល់អំពីសារសំខាន់នៃការលាងដៃញឹកញាប់ដើម្បីការពារការឆ្លងមេរោគ ដូចច្នេះហើយអ្នកភូមិមានការជឿជាក់ទៅលើការលាងដៃ។ លើសពីនេះទៅទៀត អ្នកភូមិបាននិយាយថាពួកគាត់បានទទួលការជួយគាំទ្រ ពីសំណាក់ភ្នាក់ងារអប់រំសុខភាពនិងជនបង្គោលរបស់គម្រោង ទាក់ទងនឹងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និងបច្ចេកទេសក្នុងការរៀបចំកន្លែងលាងដៃ។ ប្រជាជនខ្លះទៀតបាននិយាយថា សាប៊ូដែលដាក់នៅក្នុងថង់សំណាញ់ គឺជាវិធីដ៏អស្ចារ្យ ក្នុងការលើកទឹកចិត្តឲ្យក្មងៗលាងដៃ ជាពិសេសគឺក្មេងៗដែលនៅផ្ទះជិតខាង ក៏មកលាងដៃដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មានការប្រឈមមួយចំនួនផងដែរ។ ការប្រឈមចំបងគឺការខ្វះខាតក្នុងការយល់ដឹងអំពីទឹកស្អាតនិងអនាម័យ និងជំងឺរាគ ហើយមានការយល់ខុសថា ប្រសិនបើទឹកឬដៃស្អាត គឺមានន័យថាទឹកឬដៃនោះគឺមិនមានមេរោគ។ ប្រសិនបើមិនមានការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងនោះទេ វាមានការលំបាកក្នុងការលើកទឹកចិត្តប្រជាជនក្នុងភូមិ ឲ្យមកចូលរួមប្រជុំ ដោយសារពួកគេគិតថាវាមិនមានសារសំខាន់។ ការប្រឈមមួយទៀត គឺទំលាប់ចាស់របស់គាត់។ វាមានភាពងាយស្រួលជាង និងមិនចំណាយអ្វីសោះ ប្រសិនបើគេផឹកទឹកផ្ទាល់ពីអណ្តូង ហើយគក៏ចំណាយពេលវេលានិងកម្លាំងផងដែរ ប្រសិនបើគាត់ដាំទឹកគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់តម្រូវការពេញមួយថ្ងៃ ឬទិញទឹកចម្រុះហើយ ពីអ្នកលក់។ ការចំណាយទៅសម្ភារសម្រាប់លាងដៃ ក៏ជាការប្រឈមផងដែរ សម្រាប់ប្រជាជននៅក្នុងភូមិ ដើម្បីឲ្យគាត់ប្រកាន់យកឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យ។ តម្លៃនៃក្បាលរ៉ូប៊ីណេគឺប្រហែល២០០០ ទៅ២៥០០ រៀល ហើយប្រសិនបើមិនមានការយល់ដឹងអំពីទឹកស្អាតនិងអនាម័យនោះ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិមានការស្ទាក់ស្ទើរចំពោះការចំណាយបន្ថែមនេះ។
“កូនរបស់ខ្ញុំចូលចិត្តលាងដៃនៅកន្លែងលាងដៃដែលយើងបានរៀបចំឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ហើយយើងមិនជួបប្រទះជំងឺរាគទៀតទេ តាំងពីធ្វើតាមការណែនាំអំពីទឹកស្អាតនិងអនាម័យមក។” –លោកស្រី មេង ណារី (ភូមិក្រសាំង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ)
ដើម្បីដោះស្រាយការប្រឈមនេះ ជនបង្គោលរបស់គម្រោង លោកស្រី ស៊ីណាត នៅភូមិក្រសាំង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានបង្ហាញប្រជាជននៅក្នុងភូមិលោកស្រីថាឪពុករបស់គាត់គឺជាឧទារហណ៍ស្រាប់ ដែលការអនុវត្តឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យបានជួយលើកកម្ពស់សុខភាពរបស់គាត់ និងបញ្ឈប់ជំងឺរាគដែលមានញឹកញាប់។ លោកស្រី ស៊ីណាត ក៏បានលើកទឹកចិត្តប្រជាជន ដោយបង្ហាញផងដែរថា ការចំណាយទៅលើការរៀបចំកន្លែងលាងដៃត្រឹមត្រូវ (ប្រហែល១៦០០រៀល) និងផឹកទឹកដែលបានបន្សុទ្ធ គឺតិចជាងការចំណាយទៅគ្រូពេទ្យនៅពេលដែលឈឺម្តងៗ (ប្រហែលពី៤០០០០ ទៅ៤៨០០០ រៀល)។ គាត់ក៏បានរំលឹកថា ប្រសិនបើនៅក្នុងផ្ទះមានអ្នកឈឺ គឺសមាជិកគ្រួសារត្រូវផ្អាកការងារផ្សេងៗដើម្បីមើលថែរក្សាអ្នកជំងឺផងដែរ។
ក្នុងអំឡុងពេល៦ខែនៃអន្តរាគមន៍នេះ ពីខែកក្កដា ដល់ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ មានការផ្លាស់ប្តូរប្រមាណ៥ភាគរយនៃឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យទាំង៦។ អន្តរាគមន៍នេះត្រូវបានធ្វើឡើងនៅស្រុកប្រតិបត្តិចំនួន៣ និងភូមិចំនួន១៨០ ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ នៅចុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិបានបង្កើតកន្លែងលាងដៃចំនួន៤៨។ ក្នុងរយៈពេល១ឆ្នាំនៃអន្តរាគមន៍នេះ មានខ្នងផ្ទះចំនួន១០ ក្នុងភូមិខ្លី និងខ្នងផ្ទះចំនួន៥០ ក្នុងភូមិក្រសាំង ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានរៀបចំឲ្យមានកន្លែងលាងដៃត្រឹមត្រូវ និងកំរិតនៃការយល់ដឹងអំពីទឹកស្អាតនិងអនាម័យក៏មានការកើនឡើង។ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិដែលបានប្រកាន់យកឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យទាំង៦ បានឲ្យដឹងថា ពួកគាត់មិនមានជំងឺរាគរូស និងមានសុខភាពប្រសើរជាងមុន។
ទោះបីជាអន្តរាគមន៍នេះបានបញ្ចប់នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ ចំណេះដឹងអំពីទឹកស្អាតនិងអនាម័យ និងឥរិយាបថសំខាន់ៗ ដែលប្រជាជនក្នុងភូមិបានប្រកាន់ខ្ជាប់ នឹងនៅតែមាន។ គម្រោងក៏សង្ឃឹមផងដែរថា ជនបង្គោលនៅក្នុងភូមិដោយមានការគាំទ្រពីអជ្ញាធរ នឹងនៅតែបន្តជួយដល់សហគមន៍របស់ពួកគាត់ ក្នុងការប្រកាន់ឥរិយាបថទឹកស្អាតនិងអនាម័យសំខាន់ៗ ដែលនឹងជួយឲ្យគ្រប់ៗគ្នាមានសុខភាពល្អ និងចាកផុតពីការឆ្លងរោគផ្សេងៗ។
